گلیسرول مونو استئارات (Glycerol Monostearate) با فرمول شیمیایی C21H24O4 به عنوان یک ماده اولیه برای تولید محصولات مختلف خوراکی و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده در واقع یک تثبیت کننده یا استابلایزر به شمار می رود و از سنتز آزمایشگاهی موادی نظیر گلیسیرین و اسیدهای چرب به دست می آید. این ماده به صورت طبیعی در روغن دانه سویا موجود است. کیک ها، شکلات ها، کره خامه ها مهم ترین محصولات غذایی هستند که از گلیسرول مونو استئارات به عنوان افزودنی استفاده می کنند.
گلیسرول مونو استئارات مولکولی است که از اتم های اکسیژن، هیدروژن و کربن ساخته شده است.
این ماده شیمیایی با نام اختصاری GMS در بازار شناخته می شود. در ساختمان این مولکول، گروه استر و هیدروکسی وجود دارد. ساختار مولکولی گلیسرول مونو استئارات را در شکل زیر مشاهده می کنید.
گلیسرول مونو استئارات به دو شکل ایزومری وجود دارد. نام آیوپاک این ماده شیمیایی، 2 و 3 – دی هیدروکسی پروپیل اوکتا دکانوآت نام دارد. مشخصات فیزیکی و شیمیایی گلیسرول مونو استئارات در جدول زیر نمایش داده شده است.
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی | توضیحات |
---|---|
حالت فیزیکی | جامد سفید رنگ |
فرمول مولکولی | C21H42O4 |
جرم مولکولی | 56/358 |
نام های متداول | 2 و 3 – دی هیدروکسی پروپیل اوکتا دکانوآت / گلیسیریل مونو استئارات / گلیسیرین مونو استئارات / مونو استئارین |
ایزومرها | 1-گلیسرول مونو استئارات 2-گلیسرول مونو استئارات |
نقطه ذوب (درجه سانتی گراد) | 68 تا 63 |
ویسکوزیته | 180 تا 220 |
دانسیته (گرم بر سانتی متر مکعب) | 03/1 |
نقطه جوش (درجه سانتی گراد) | بیشتر از 100 درجه |
ضریب شکست | 432/1 |
نقطه اشتعال (فارنهایت) | بیشتر از 400 درجه |
شرایط انبار و نگهداری | دمای اتاق |
حلالیت در آب | نا محلول |
حلالیت در سایر حلال ها | حلالیت جزئی در اتانول / نامحلول در حلال های آلیفاتیک/td> |
گلیسرول مونو استئارات به عنوان یک مواد افزودنی برای تولید انواع محصولات بهداشتی و آرایشی، داروها و انواع خوراکی ها به کار می رود. کاربرد اصلی گلیسرول مونو استئارات استفاده از آن به عنوان امولسیفایر است. شرکت های تولید بستنی، روغن های خوراکی، تهیه خامه و نان، کره و دسرهای ژله ای، محصولات لبنی و بسیاری از نوشیدنی ها از گلیسرول مونو استئارات برای تولید محصولات خود استفاده می کنند. مهم ترین موارد استفاده از این ماده مفید در جدول زیر بیان شده اند.
نام صنعت | کاربرد گلیسرول مونو استئارات |
---|---|
داروسازی | امولسیفایر در تولید داروها |
محصولات آرایشی | تولید انواع کرم، پودر و محصولات مراقبت از پوست / محصولات آرایشی چهره / نرم کننده ها / محصولات ضد آفتاب / محافظ رطوبت پوست |
صنایع غذایی | تقویت کننده / طعم دهنده / ثبیت کننده بافت غذاها / تولید انواع آب نبات، شکلات، آدامس / تولید کیک / تهیه انواع غذای آماده طبخ / تهیه بیسکوییت / تهیه انواع روغن و چربی / امولسیفایر نوشیدنی ها / طعم دهنده نوشیدنی |
کاربردهای صنعتی | امولسیفایر صنعت نساجی / تولید روغن های صنعتی / تولید روکش برای پلاستیک ها / نگهدارنده رطوبت / ضد آب |
با توجه به ساختار مولکولی گلیسرول مونو استئارات مشاهده می شود که مکان های فعال از لحاظ شرکت در واکنش های شیمیایی در قسمت های مختلف این مولکول وجود دارد؛ گروه کربونیل، گروه استری و گروه های هیدروکسی در مولکول گلیسرول مونو استئاراتف مستعد شرکت در واکنش های شیمیایی هستند، به همین دلیل افرادی که با این ماده شیمیایی سر و کار دارن باید به خوبی از عوارض و خطرات آن آگاه باشند.
برای گلیسرول مونو استئارات، اثرات سمی و مخرب جدی ثبت نشده است اما در صورت تماس این ماده با پوست انسان یا چشم ها، موجب تحریک و التهاب شدید خواهد شد. در صورت استنشاق بخارات گلیسرول مونو استئارات، اثرات مزمن برای سیستم تنفسی ایجاد خواهد نمود.
در صورتی که چشم یا پوست فرد با گلیسرول مونو استئارات تماس پیدا کرد، باید به سرعت محل را با آب شستشو داده و در صورت افزایش التهاب به پزشک مراجعه شود. اگر فردی به صورت اتفاقی گلیسرول مونو استئارات را ببلعد باید فوراً او را به مراکز درمانی رساند.
در صورت افزایش دمای محل نگهداری گلیسرول مونو استئارات، زمینه اشتعال پذیری آن فرآهم می شود و در اثر سوختن، گازهای کربن دی اکسید و کربن مونوکسید تولید می گردد. بهترین روش انبار و نگهداری این ماده، ذخیره آن در محل دور از رطوبت و منبع تولید گرما و حرارت می باشد. این ماده باید در ظروف سربسته و محل خنک نگهداری شود.