سوربیتول (Sorbitol ) یک ماده شیمیایی با خواص ویژه و منحصر به فرد است. این ماده شیمیایی از اتم های کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده است. سوربیتول را می توان یک الکل نامید، چرا که در ساختار آن 6 گروه هیدروکسی وجود دارد. گروه های هیدروکسی یا OH- موجب می شوند مولکول سوربیتول هم مانند یک الکل و هم به شکل یک قند چند عاملی عمل کند. به عبارت دیگر، تعداد هیدروکسی های موجود در ساختار شیمیایی سوربیتول، خواص ویژه ای به آن بخشیده است.
تقریباً در هر صنعتی که با مواد اولیه غذایی و خوراکی، دارویی و آرایشی – بهداشتی در ارتباط باشد، نامی از سوربیتول برده می شود. در میان تنوع مواد اولیه برای تولید محصولات با کیفیت در حوزه صنایع غذایی و خوراکی، سوربیتول یکی از محبوب ترین مواد شیمیایی طبیعی به شمار می رود
سوربیتول یک قند الکلی است که به طور طبیعی در برخی مواد خوراکی و میوه ها یافت می شود.
همانطور که در بخش قبلی ذکر شد، در ساختار شیمیایی سوربیتول تعداد 6 گروه هیدروکسی وجود دارد؛ این گروه های هیدروکسی می توانند در واکنش های اکسایش – کاهش شرکت کنند و به عامل آلدئیدی یا الکلی تبدیل شوند. از اکسایش این قند، مولکول جدید به نام فروکتوز تولید می شود که یک قند طبیعی در اکثر میوه ها می باشد. ساختار مولکولی سوربیتول (Sorbitol) در شکل روبرو نشان داده شده است.
جایگاه قرارگیری گروه های هیدروکسی در مولکول سوربیتول باعث ایجاد خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوت در آن خواهد شد. سوربیتول را هم در مقیاس آزمایشگاهی و هم در مقیاس های صنعتی مورد استفاده قرار می دهند. جدول زیر اطلاعات عمومی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی سوربیتول را به خوبی نشان می دهد.
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی | توضیحات |
---|---|
حالت فیزیکی | جامد پودری سفید رنگ / گرانول های سفید / پرک سفید رنگ / مایع |
فرمول مولکولی | C6H14O6 |
جرم مولکولی | 17/182 |
نام های متداول | دی – گلوکیتول / دی – سوربیتول / سوربیت / سوربول / هگزیتول |
نقطه ذوب (درجه سانتی گراد) | 95 |
نقطه جوش (درجه سانتی گراد) | 296 |
ویسکوزیته | 180 تا 220 |
شرایط انبار و نگهداری | دمای اتاق / دور از رطوبت |
حلالیت در آب | محلول در آب |
نقطه اشتعال (فارنهایت) | 225 |
حلالیت در سایر مواد شیمیایی | حلالیت نسبی در اتانول/td> |
میزان PH | 6 تا 7 در 100 گرم آب 20 درجه سانتی گراد |
شماره مرک | 107759 |
سوربیتول در حال حاضر یکی از پرکاربردترین مواد اولیه در صنایع غذایی و دارویی به شمار می رود. صنایع بزرگی که در زمینه تولید انواع محصولات آرایشی و بهداشتی فعالیت می کنند، یکی از بزرگ ترین مصرف کنندگان سوربیتول در جهان محسوب می شوند. مهم ترین کاربردهای سوربیتول (Sorbitol) در جدول زیر بیان شده اند.
نام صنعت | کاربرد سوربیتول |
---|---|
داروسازی | افزودنی و تثبیت کننده در تهیه سوسپانسیون ها / امولسیون ها / کرم ها / تولید کپسول های ژلاتینی / تولید انواع شربت و قرص |
محصولات آرایشی | تولید خمیردندان / روغن های محافظ پوست و مو / پایدارکننده امولسیون ها و سوسپانسیون ها |
صنایع غذایی | شیرین کننده / تهیه انواع صمغ / تولید آدامس / تولید انواع شکلات / تولید نبات و شیرینی های رژیمی / جایگزین مناسب برای قند گلوکز و ساکاروز / حفظ رطوبت کلوچه و نان و کیک / شیرین کننده آب نبات و تافی |
کاربردهای صنعتی | مواد جاذب رطوبت در تهیه انواع کاغذ / کاربرد در گالوانیزاسیون و سیاه قلم آلومینیوم / تولید سورفکتانت های صنعتی |
سوربیتول یک ماده شیمیایی آلی با پایه گیاهی – طبیعی است که به صورت ارگانیک در بسیاری از مواد غذایی و میوه ها یافت می شود. عوارضی که در رابطه با سوربیتول در صنعت بیان شده اند، قابل توجه نیستند و بیشتر به بلعیدن ناگهانی این ماده توسط فرد مربوط می شوند. بلعیدن سوربیتول به صورت اتفاق اثرات مضری برای بدن انسان ندارد اما در برخی مواد دچار اختلال در عملکرد سیستم گوارشی شده و آن را به شدت تحریک می کند.
سوربیتول ها به عنوان شیرین کننده های مواد غذایی و افزودنی های داروها شناخته شده هستند؛ داروهایی که حاوی سوربیتول می باشند، طبق دستور پزشک مربوطه و رعایت موارد هشدار در کاتالوگ باید مصرف شوند. این دارو به عنوان یک منبع غنی از کربوهیدرات در مواد غذایی بیماران مبتلا به دیابت و همچنین در فرآورده های بدون شکر استفاده می شود.